Είναι ένα βιβλίο που από το 1975, τη χρονιά της πρώτης κυκλοφορίας του, έχει ανατυπωθεί δεκάδες φορές και έχει κυκλοφορήσει σε 8 γλώσσες.
Σε αυτό ο Δήμου με σύντομες αριθμημένες φράσεις (εν είδη αριθμημένου ποιητικού στίχου) ορίζει το αντικείμενό του, που είναι για αρχή η εγγενής ανθρώπινη δυστυχία, και με διάφορες συγκρίσεις και άλλες μεθόδους, παρακολουθεί πως αυτή η δυστυχία γιγαντώνεται από τα χαρακτηριστικά της (νεο)ελληνικής κοσμοθεωρίας.
Τις σκέψεις αυτές ο Δήμου τις κατέγραψε σκόρπιες κατά τα τελευταία χρόνια της δικτατορίας και αυτός είναι ο λόγος της ιδιάζουσας μορφής του κειμένου.
Σταχυολογήσαμε κάποιους στίχους και τους αφορισμούς που διατυπώνονται σε αυτούς.
1
Ορίζουμε σαν ευτυχία την (συνήθως προσωρινή) κατάσταση, όπου η πραγματικότητα συμπίπτει με τις επιθυμίες μας.
2
Σε αναλογία, δυστυχία πρέπει να είναι η μη-σύμπτωση ανάμεσα σε επιθυμία και πραγματικότητα.
3
Με άλλα λόγια, δυστυχία μπορούμε να ονομάσουμε την απόσταση ανάμεσα σε επιθυμία και πραγματικότητα.
4
Όσο μεγαλύτερη η απόσταση, τόσο πιο δυστυχισμένοι είμαστε.
5
Η ευτυχία (ή δυστυχία) μας εξαρτάται: από το μέγεθος, την ένταση και την ποσότητα των επιθυμιών μας, από τη μια μεριά – και από τη φύση της πραγματικότητας, από την άλλη.
6
Μπορεί να είμαι δυστυχής, γιατί έχω υπερβολικές και υπέρμετρες επιθυμίες που (δίκαια) μένουν ανεκπλήρωτες. Ή μπορεί πάλι οι επιθυμίες μου να είναι “λογικές” (του μέσου ανθρώπινου όρου), αλλά η πραγματικότητα να με κατατρέχει (σαν τον Ιωβ). Τότε μιλάμε για κακοτυχία
7
Έχουμε μια στατιστική έννοια της ευτυχίας. Πιστεύουμε πως ένας άνθρωπος με “λογικές” επιθυμίες, θα πρέπει να έχει σε ίσο βαθμό επιτυχίες και απογοητεύσεις. (Απόδειξη: οι εκφράσεις “θα γυρίσει η τύχη”, “θα γυρίσει ο τροχός” κλπ).
8
Ωστόσο η ζωή δεν επιβεβαιώνει αυτή τη σκέψη. Συνήθως αυτοί που έχουν έντονες και πολλές επιθυμίες, ικανοποιούν περισσότερες απ’ όσους έχουν λίγες και ταπεινές. Μόνο που η αχόρταγη φύση των πρώτων σπάνια τους επιτρέπει να αισθανθούν την κατάσταση της ισορροπίας, που ονομάζουμε ευτυχία.
[…]
15
Θα μπορούσαμε να ορίσουμε τον άνθρωπο, σαν το ζώο που επιθυμεί πάντα περισσότερα από όσα φτάνει. Το απροσάρμοστο ζώο. Θα μπορούσαμε, με άλλα λόγια, να ορίσουμε τον άνθρωπο, σαν το όν που φέρνει τη δυστυχία -εγγενή- μέσα του.
[…]
22
Αξίωμα: Ένας Έλληνας κάνει ό,τι μπορεί για να μεγαλώσει το άνοιγμα ανάμεσα σε επιθυμία και πραγματικότητα.
[…]
27
Ο Έλληνας, όταν βλέπει τον εαυτό του στον καθρέφτη, αντικρίζει είτε τον Μεγαλέξαντρο, είτε τον Κολοκοτρώνη, είτε (τουλάχιστον) τον Ωνάση. Ποτέ τον Καραγκιόζη…
[…]
39
Ο νέο-Έλληνας μοιάζει ευτυχισμένος όταν είναι δυστυχισμένος. Όταν όλα πάνε καλά, αισθάνεται ανήσυχος και απροσάρμοστος. Αν δεν έχει αιτία δυστυχίας, θα ψάξει να βρει.
[…]
138
Όπως ο άνθρωπος κουβαλά το προπατορικό αμάρτημα – ο Έλληνας κουβαλάει το σόι του.
[…]
171
Γιατί ίσως η πραγματική ευτυχία του Έλληνα δεν είναι η στατική ισορροπία (τόσο πρόσκαιρη άλλωστε), ανάμεσα στη ζήτηση και την προσφορά, αλλά η αγωνιστική διαλεκτική του βίου.
[…]
190
Φυσικά θα μπορούσε να γράψει κανείς και ένα βιβλίο με τίτλο: “η ευτυχία του να είσαι Έλληνας”.
[…]
193
Για την ευτυχία της δυστυχίας του να είσαι Έλληνας.
Απόφοιτος Μουσικολογίας, αιώνιος φοιτητής Μαθηματικών. Δημοσιογραφεί για διάφορα θέματα, κυρίως τέχνης και επιστήμης.