Αντίστροφα μετρά ο χρόνος για το νέο νομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος που έχει ως στόχο να βάλει τάξη στην αυθαίρετη δόμηση και να γεμίσει με «ζεστό» χρήμα τα κρατικά ταμεία.
Οι ρυθμίσεις του νομοσχεδίου θα τεθούν σε πρώτη φάση σε δημόσια διαβούλευση και στη συνέχεια θα πάρουν το δρόμο για τη Βουλή, ώστε να γίνει νόμος του κράτους μέσα στον Οκτώβριο.
Βασική καινοτομία σε σχέση με τα προηγούμενα νομοθετήματα, είναι τα μικρότερα πρόστιμα με αύξηση των δόσεων, προκειμένου όσοι έχουν αυθαίρετο να είναι συνεπείς στις υποχρεώσεις τους.
Επίσης, μεταξύ των διατάξεων του νέου νόμου είναι:
-η δήλωση των εξ αδιαιρέτου αυθαίρετων κατοικιών,
-δημιουργία ηλεκτρονικής ταυτότητας κτιρίων,
-ο έλεγχος της στατικής επάρκειας των ακινήτων,
-η κόκκινη γραμμή της 28ης Ιουλίου 2011.
Ας δούμε αναλυτικά τις νέες ρυθμίσεις του νόμου, προκειμένου να γίνει σαφές, ποιοι μπορούν να σώσουν το αυθαίρετό τους προκειμένου να βάλουν τέλος στον εφιάλτη της κατεδάφισης.
Σε κάθε περίπτωση, η ρύθμιση που προωθείται στηρίζεται σε δύο βασικά κριτήρια, το είδος της παρανομίας και το περιβαλλοντικό της αντίκτυπο, κάτι που σημαίνει υιοθέτηση κοινωνικών κριτηρίων.
Ειδικότερα:
- Πρόστιμα: Η πρώτη και βασική αλλαγή έχει άμεση σχέση με το αναγκαίο παράβολο δήλωσης του αυθαιρέτου στο πρόγραμμα τακτοποίησης το οποίο σήμερα κυμαίνεται μεταξύ 500 και 2.000 ευρώ. Το συγκεκριμένο «χαράτσι» μειώνεται αισθητά, ενώ κάτι ανάλογο γίνεται με τα πρόστιμα αυθαιρέτων οικιών για ευάλωτες ομάδες πληθυσμού. Ειδικότερα, στα νέα κοινωνικά κριτήρια λαμβάνεται υπόψη, η μακροχρόνια ανεργία, το ύψος του εισοδήματος το σύνολο της περιουσίας του ιδιοκτήτη του αυθαιρέτου και εάν έχει δάνεια ή χρέη προς το Δημόσιο.
- Δόσεις: Στο νέο νομοσχέδιο υπάρχουν και κίνητρα προκειμένου να δηλωθούν όσο το δυνατό περισσότερα αυθαίρετα, με στόχο για πρώτη φορά να υπάρξει αληθινή καταγραφή και αποτύπωσή τους σε κενό χρόνο. Με αυτό το σκεπτικό οι δόσεις αυξάνονται ώστε όσοι έχουν αυθαίρετο να μπορούν να πληρώνουν, αφού λόγω της κρίσης, το οικογενειακό εισόδημα είναι περιορισμένο.
- Πλαφόν στα τετραγωνικά: Στις καινοτομίες του νέου νόμου είναι και η ένταξη στο καθεστώς τακτοποίησης και των ιδιοκτητών που έχουν δηλώσει το αυθαίρετό τους ως το μόνο ακίνητο που έχουν στην κατοχή τους. Η ένταξη θα γίνεται με βάση τη δήλωση στο Ε9 και η συγκεκριμένη κατηγορία θα δικαιούται μείωση προστίμων. Ωστόσο, το υπουργείο, θα βάλει πλαφόν στα τετραγωνικά μέτρα του ακινήτου, για να μην συμπεριληφθούν μεγαλοϊδιοκτήτες .
- Στατική επάρκεια: Αναφορικά με τα αυθαίρετα τα οποία και θα νομιμοποιούνται, οι ιδιοκτήτες τους θα πρέπει να ξέρουν ότι είναι υποχρεωτικός ο έλεγχος της στατικής επάρκειας. Όσον αφορά στις νομιμοποιήσεις με το σημερινό καθεστώς, τα περιθώρια είναι πλέον στενά, καθώς γίνονται ως τις 8 Οκτωβρίου.
Ναι μεν αλλά
Με βάση αυτά τα δεδομένα, γίνεται αντιληπτό ότι ο αρμόδιος υπουργός Γιάννης Τσιρώνης καλείται να «περάσει» ένα νόμο που έχει σίγουρα πολλά θετικά, αλλά είναι πιθανό να προκαλέσει και αντιδράσεις.
Ρυθμίσεις όπως αυτή για την στατική επάρκεια ναι μεν βάζουν τάξη στο σημερινό χάος, αλλά από την άλλη μπορούν να λειτουργήσουν ως αντικίνητρο, λόγω της σημερινής δύσκολης οικονομικής συγκυρίας.
Το προφανές όφελος της ρύθμισης που έχει σχέση με την ταυτότητα κτιρίου αφορά κυρίως στους μηχανικούς οι οποίοι θα αναλαμβάνουν την εργασία αυτή, έναντι αμοιβής.
Δεν είναι μάλιστα λίγοι αυτοί που υποστηρίζουν ότι η ρύθμιση σχετικά με την ταυτότητα κτιρίου έχει ως αποκλειστικό στόχο να διασώσει το επάγγελμα του μηχανικού που έχει φτάνει στο τέλος του.
Από την άλλη βέβαια είναι σαφές πως δεν είναι λύση να υποχρεώνει η πολιτεία τους ιδιοκτήτες να πληρώσουν για πολλοστή φορά μέσα σε λίγα χρόνια για το ίδιο ακίνητο.
Προθεσμίες
Όσον αφορά στις προθεσμίες που έχουν στη διάθεσή τους οι ιδιοκτήτες αυθαιρέτων, αυτές είναι περιορισμένες και ελλοχεύει ο κίνδυνος, εάν τις χάσουν να βρεθούν εκτεθειμένοι.
Οι δηλώσεις πρέπει να γίνουν το αργότερο μέσα σε δύο χρόνια από την ισχύ του νόμου, κάτι που σημαίνει πώς εάν ο νόμος ψηφιστεί μέσα στον επόμενο μήνα, το περιθώριο θα είναι ως τον Οκτώβριο του 2018.
Το δέλεαρ σ’ αυτή την περίπτωση είναι ασφαλώς τα μειωμένα πρόστιμα που θα κληθούν να καταβάλουν οι ιδιοκτήτες αυθαίρετων, τα οποία και θα χάσουν όσοι δεν περάσουν από την αρμόδια υπηρεσία.
Βαριά πρόστιμα
Όσοι δεν προσέλθουν και στην πορεία του χρόνου εντοπιστούν, είναι βέβαιο ότι θα βρεθούν αντιμέτωποι με βαριά πρόστιμα, τα οποία εάν δεν πληρώσουν, θα δουν την περιουσία τους να κατεδαφίζεται.
Τα πρόστιμα μάλιστα, υπολογίζεται ότι θα είναι ακόμη και δεκαπλάσια των ποσών που θα είχαν κληθεί να πληρώσουν αν είχαν δηλώσει το οίκημά τους.
Η εκτίμηση που κυριαρχεί, είναι ότι με τον τρόπο αυτό θα υποχρεωθεί να προχωρήσει σε ρύθμιση ένας πολύ μεγάλος αριθμός ιδιοκτητών και έτσι θα εισρεύσει «ζεστό» χρήμα στα ταμεία του κράτους.
Πάντως οι καμπάνες θα είναι πολλαπλάσιες σε σχέση με αυτές που ισχύουν σήμερα, καθώς, δεκαπλασιάζεται το πρόστιμο διατήρησης, από το 5% που είναι σήμερα στο 50%.
Ωστόσο, τίποτα δεν θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο και καλό είναι να περιμένουμε τη συζήτηση στη Βουλή για να υπάρξουν οριστικά συμπεράσματα.
Για όσους προσέλθουν με στόχο να μπουν σε ρύθμιση, το πρόστιμο σε πρώτη φάση θα είναι χαμηλό, προκειμένου να γίνει πλήρης καταγραφή όλων αυθαιρέτων
Η πλήρης νομιμοποίηση (ή μη) του αυθαιρέτου, με την καταβολή του κυρίως προστίμου, θα συναρτάται με την ολοκλήρωση του πολεοδομικού σχεδιασμού.
Ως προς την οικοδομική άδεια θα εκδίδεται απευθείας, με την κατάθεση του φακέλου στην πολεοδομία.
Η εφαρμογή της μελέτης θα ελέγχεται από δύο ελεγκτές δόμησης, σε δύο στάδια και το ακίνητο δεν θα ηλεκτροδοτείται στην περίπτωση που συνεχίσει να έχει παρανομίες.
Οικειοθελής δήλωση
Επί της ουσίας, οι ρυθμίσεις του νέου νόμου διαχωρίζουν αυτούς που θα δηλώσουν οικειοθελώς το αυθαίρετό τους, απ’ όλος όσοι θα προτιμήσουν να μην προσέλθουν στις αρμόδιες υπηρεσίες.
Με αυτό το δεδομένο, άλλη αντιμετώπιση θα έχουν όσοι επιθυμούν να πάνε σε τακτοποίηση και άλλη όσοι προτιμήσουν να ρισκάρουν με το σκεπτικό ότι δε θα γίνουν έλεγχοι.
Σε μια τέτοια περίπτωση, όποιος προσέλθει οικειοθελώς για πρόστιμο 10.0000 ευρώ μπορεί να το δει μειωμένο έως και 60%, ενώ όποιος δεν προσέλθει να δει το ίδιο πρόστιμο του να φτάνει στα 15.000 ευρώ.
Ωστόσο, η ακριβής ρύθμιση για το ύψος του προστίμου είναι βέβαιο ότι θα κριθεί στη Βουλή κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου τόσο στην αρμόδια επιτροπή όσο και στην Ολομέλεια.
Κόκκινη γραμμή
Όλες αυτές οι ρυθμίσεις που έχουν περιληφθεί στο νέο νομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος, αφορούν αυτούς που έχουν χτίσει αυθαίρετο έως τις 28 Ιουλίου του 2011.
Αυτό σημαίνει ότι όσοι έχτισαν μετά από αυτή την ημερομηνία, είναι σε καθεστώς παρανομίας και δεν μπορούν να ενταχθούν στο νέο ευνοϊκό καθεστώς τακτοποίησης.
Η συγκεκριμένη κόκκινη γραμμή έχει ως στόχο να βάλει οριστικό τέλος σε μια νέα γενιά αυθαιρέτων, κάτι που είχε προσπαθήσει να κάνει και ο προηγούμενος υπουργός Γιώργος Παπακωνσταντίνου.
Μισθώσεις-κληρονομίες
Το σχέδιο νόμου πάντως δεν περιορίζεται μόνο στο να μπει τάξη στην αυθαίρετη δόμηση, καθώς περιλαμβάνει και μια σειρά από άλλες ρυθμίσεις που αφορούν σε πολεοδομικά ζητήματα.
Ζητούμενο βέβαια είναι εάν θα υπάρξει δειγματοληπτικός έλεγχος και εάν οι ιδιοκτήτες ακινήτων έχουν την οικονομική δυνατότητα να κάνουν ότι ορίζει ο νόμος.
Μέσω drones
Με δεδομένο ότι ουκ ολίγες φορές ο Γιάννης Τσιρώνης, έχει δηλώσει ότι δεν έχουν τύχει τα αυθαίρετα που χτίστηκαν μετά τις 28 Ιουλίου του 2011, το ερώτημα είναι πως θα εντοπίζονται.
Το υπουργείο Περιβάλλοντος επιστρατεύει μη επανδρωμένα αεροσκάφη –τα γνωστά drones-, αλλά και δορυφορικές απεικονίσεις, για να βάλει φρένο ση νέα γενιά αυθαιρέτων κυρίως στις τουριστικές περιοχές.
Τα drones θα χρησιμοποιηθούν αμέσως μετά την εφαρμογή του νέου νόμου για να εντοπίζονται όσοι ιδιοκτήτες δεν θα έχουν έως τότε τακτοποιήσει τις αυθαίρετες κατασκευές.
«Μόλις ψηφιστεί ο νόμος και επειδή θα χρειαστούμε τα drones και στην επόμενη αντιπυρική περίοδο, θα έχουμε του χρόνου τέτοια εργαλεία πιλοτικά», έχει επισημάνει ο κ. Τσιρώνης.
Παρατηρητήριο
Από τις πιο ενδιαφέρουσες ρυθμίσεις του νόμου είναι αυτή που αφορά στη δημιουργίας μιας υπηρεσίας για τη δόμηση και τον πολεοδομικό σχεδιασμό, που θα αποτελεί στην ουσία ένα «παρατηρητήριο».
Η νέα υπηρεσία, θα φθάνει μέχρι τις περιφέρειες και θα παρακολουθεί όλα τα σχετικά με τη δόμηση θέματα, από τα αυθαίρετα έως τον πολεοδομικό σχεδιασμό.