Ένα από τα πιο συχνά λάθη στον προφορικό λόγο είναι να προφέρεται ο “Οκτώβριος” ως “Όκτώμβριος“. Ο μήνας της επετείου του “ΟΧΙ“, για τους Έλληνες, γίνεται αφορμή για επαναλαμβανόμενα γλωσσικά ατοπήματα και τις αντίστοιχες διορθώσεις από τους πιο αυστηρούς.
Γιατί, όμως, είναι ο μόνος μήνας που δεν έχει “μ“, ενώ προηγείται ένας (Σεπτέμβριος) και έπονται ακόμη δύο (Νοέμβριος και Δεκέμβριος), οι οποίοι περιλαμβάνουν το γράμμα αυτό στο θέμα τους;
Η εξήγηση βρίσκεται στον τρόπο με τον οποίο δημιουργήθηκε το δωδεκάμηνο ημερολόγιο, το οποίο χρησιμοποιούμε σήμερα. Αυτό, λοιπόν, είχε ως βάση το ημερολόγιο των αρχαίων Ρωμαίων, το οποίο αρχικά είχε δέκα μήνες. Η μέτρηση άρχιζε από τον μήνα Μάρτιο, οπότε ξεκινούσαν οι πολεμικές επιχειρήσεις και ως εκ τούτου ήταν αφιερωμένος στο θεό του πολέμου, τον Άρη. Οι επόμενοι τρεις μήνες, επίσης, ήταν αφιερωμένοι σε θεότητες. Έτσι οι μήνες διαμορφώνονταν ως εξής:
- Martius, αφιερωμένος στον Άρη
- Aprilis, προερχόμενο μάλλον από το ρήμα “aperio” που σημαίνει “ανοίγω”
- Maius, πιθανότατα αφιερωμένος στη θεά της γονιμότητας Μαία
- Junius, αφιερωμένος στην Ήρα
- Quintilis, ο πέμπτος μήνας
- Sextilis, ο έκτος
- September, ο έβδομος μήνας
- October, ο όγδοος μήνας
- November, ο ένατος μήνας
- December, ο δέκατος μήνας
Η Ρωμαϊκή Δημοκρατία (509 π.Χ. – 27 π.Χ.) υιοθέτησε ένα δωδεκάμηνο ημερολόγιο που δομικά έμοιαζε περισσότερα με αυτό των αρχαίων Ελλήνων και αποτελούνταν από τους δέκα μήνες του αρχαίου ρωμαϊκού και επιπλέον τους μήνες “Ianuarius” και “Februarius“, καθώς και έναν εμβόλιμο μήνα, τον “Mercedonius“. Το ημερολόγιο διαμορφώθηκε τότε ως εξής:
- Martius, αφιερωμένος στον Άρη
- Aprilis, προερχόμενο μάλλον από το ρήμα “aperio” που σημαίνει “ανοίγω”
- Maius, πιθανότατα αφιερωμένος στη θεά της γονιμότητας Μαία
- Junius, αφιερωμένος στην Ήρα
- Quintilis, ο πέμπτος μήνας
- Sextilis, ο έκτος
- September, ο έβδομος μήνας
- October, ο όγδοος μήνας
- November, ο ένατος μήνας
- December, ο δέκατος μήνας
- Ianuarius, αφιερωμένος στον θεό Ιανό
- Februarius, αφιερωμένος στο καθαρτήριο τελετουργικό Februa
Μετά τον θάνατο του Ιούλιου Καίσαρα και τη νίκη του Οκταβιανού Αυγούστου στο Άκτιο, οι μήνες Quintilis και Sextilis μετονομάστηκαν σε Julius και Augustus αντίστοιχα. Φυσικά, για να μετεξελιχθεί στη σημερινή μορφή του το ημερολόγιο υπέστη αρκετές αλλαγές ακόμη, αλλά θα χρειάζονταν εκατοντάδες αράδες κειμένου για να τις αναφέρουμε.
Καθώς τα ονόματα των μηνών από τον Σεπτέμβριο έως τον Δεκέμβριο έμειναν απαράλλακτα μένει να αναλύσουμε την ετυμολογία τους προκειμένου να διαπιστώσουμε γιατί ο μήνας October στερείται του “m“. Τα απόλυτα αριθμητικά, από τα οποία προέρχονται τα ονόματα των ανωτέρω μηνών, στα Λατινικά είναι τα εξής: Septem, Octo, Novem, Decem.
Όλα εκτός του Octo έχουν “m” στην κατάληξή τους. Οπότε τώρα καταλαβαίνετε το λόγο που ο Οκτώβριος δεν έχει “μ“.
Απόφοιτος Μουσικολογίας, αιώνιος φοιτητής Μαθηματικών. Δημοσιογραφεί για διάφορα θέματα, κυρίως τέχνης και επιστήμης.