«Ο κίνδυνος για άτακτη χρεοκοπία εξακολουθεί να παραμένει πάντοτε στο τραπέζι», επισημαίνει γνωστός Πανεπιστημιακός καθηγητής Τραπεζικής Χρηματοοικονομικής στο ontherecord.gr
«Είναι πολλοί οι παράγοντες που σπρώχνουν την Ελλάδα σε αδυναμία να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Παράλληλα, δίνει απαντήσεις σε μια σειρά από κρίσιμα ζητήματα που έχουν σχέση με το εάν συμφέρει τη χώρα η επιστροφή στο εθνικό νόμισμα και τις επιπτώσεις που θα υπάρξουν σε περίπτωση εξόδου από το ευρώ.
Μύθος ή αλήθεια ότι βρισκόμαστε στο τέλος της κρίσης και της ύφεσης μετά από έξι χρόνια μνημονίων;
Δυστυχώς δεν βρισκόμαστε ούτε στο τέλος της κρίσης αλλά και ούτε της ύφεσης. Ας πούμε δύο λόγια πρώτα για την ύφεση. Για το 2016 οι υπάρχουσες προβλέψεις «βλέπουν» ύφεση της τάξεως του 1,0% συνολικά για το έτος, αν ακολουθεί κατά γράμμα το υπάρχον πρόγραμμα. Πιθανολογείται τότε, ότι το δεύτερο εξάμηνο η οικονομία θα αρχίσει να ανακάμπτει και θα σημειωθούν θετικοί ρυθμοί μεγέθυνσης, όχι όμως ικανοί να αντισταθμίσουν την ύφεση του πρώτου εξαμήνου. Φυσικά αυτό εκτός από το ότι πρέπει να ακολουθηθεί το πρόγραμμα κατά γράμμα, προϋποθέτει και οι εξωτερικοί παράγοντες να βρίσκονται στην αναμενόμενη κατάσταση (πχ ο τουρισμός, οι τιμές του πετρελαίου, καθώς και οι οικονομικές και γεωπολιτικές εξελίξεις ). Παράλληλα θα πρέπει να υπάρχουν και οι εγχώριοι παράγοντες σε θέση να λειτουργήσουν προς αυτή την κατεύθυνση. Πρώτος και κυρίαρχος η πολιτική σταθερότητα, κάτι το οποίο είναι αμφισβητήσιμο τουλάχιστον με τις σημερινές προβλέψεις. Τώρα για τέλος της κρίσης, δεδομένου ότι, στην Ελλάδα η κρίση είναι πολυεπίπεδη (οικονομική, κοινωνική, πολιτική, πολιτιστική) έχω σοβαρότατες αμφιβολίες αν μπορεί να τελειώσει σε βάθος πενταετίας ή και δεκαετίας.
Πώς επηρεάζει η πολιτική αστάθεια και τα σενάρια περί νέων εκλογών το οικονομικό περιβάλλον στη χώρα μας;
Σοβαρότατα. Νομίζω ότι αποτελεί το βασικότερο πρόβλημα της ελληνικής κοινωνίας αυτή τη στιγμή. Διότι έχουν πλέον έχουν δοκιμαστεί όλες οι πολιτικές δυνάμεις με τα ίδια αποτελέσματα. Επομένως μόνο μια συνεργασία κομμάτων και λέγοντας την αλήθεια για την πραγματική κατάσταση στην χώρα ,ίσως να αρχίσουν τα πράγματα να σταθεροποιούνται.
Ποια είναι η εκτίμησή σας ως προς τον χρόνο άρσης των capital control και της επιστροφής στην κανονικότητα;
Νομίζω ότι θα αργήσουν ακόμη. Δεν μπορώ να προσδιορίσω τον χρόνο γιατί αυτός είναι συνάρτηση της επιστροφής της εμπιστοσύνης στην ελληνική οικονομία κάτι που εξαρτάται από πλήθος παράγοντες. Ένας αντιπροσωπευτικός δείκτης η μείωση της εξάρτησης του δανεισμού των ελληνικών τραπεζών από τον ELA. Σήμερα βρίσκεται στο ύψος των 70 περίπου δις.
Κατά πόσο η Ελλάδα έχει ξεφύγει τον κίνδυνο μιας άτακτης χρεοκοπίας;
Ο κίνδυνος εξακολουθεί να παραμένει πάντοτε στο τραπέζι. Μια αποτυχία του προγράμματος, μια πολιτική αδυναμία να υπάρξει σταθερότητα, η συνέχιση των κοινωνικών αναταραχών, προβλήματα που μπορούν να υπάρξουν λόγο Σέγκεν είναι όλοι παράγοντες που σπρώχνουν την Ελλάδα σε αδυναμία να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της. Παράλληλα όσο τα προβλήματα διαιωνίζονται , ανεξαρτήτως ποιος έχει την ευθύνη, οι ευρωπαίοι ή οι ελληνικές κυβερνήσεις, όλα τα βάρη θα πέσουν στην ελληνική πλευρά.
Το φαινόμενο του ντόμινο, να χρεοκοπούν δηλαδή τα μεσαία και χαμηλά εισοδήματα δε λέει να σταματήσει; Μήπως είναι προτιμότερο να γίνει αυτό που είπε ο Σόιμπλε «να πονέσει η Ελλάδα μια φορά», από το να ζούμε έναν αργό καθημερινό θάνατο;
Ο Σόιμπλε άλλο πράγμα υποστηρίζει και έχει λάθος. Διότι δεν αντιλαμβάνεται ή κάνει ότι δεν αντιλαμβάνεται ότι αν συνέβαινε αυτό που υποστηρίζει, θα συνεπάγετο ταυτόχρονο πόνο για τον ίδιο, δεδομένου ότι θα έπρεπε να αναλάβει η χώρα του την έκθεση των γερμανικών τραπεζών στο ελληνικό χρέος και όχι οι έλληνες πολίτες. Δυστυχώς ο Σόιμπλε δεν καταλαβαίνει ότι οι συνέπειες μιας τέτοιας πράξης δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει με δραστική μείωση του ελληνικού χρέους και με την ανάγκη , ως εκ τούτου, ανάληψη του κόστους από τους πιστωτές. Όλη η μνημονιακή πολιτική συνίστατο να μην πληρώσουν το κόστος των ενεργειών τους οι γερμανικές και γαλλικές τράπεζες.
«Ουδέν κακό αμιγές καλού», λέει ο θυμόσοφος λαός μας; Τι θετικά θα είχε για τη χώρα τυχόν επιστροφή στο εθνικό νόμισμα;
Το μοναδικό , θεωρητικά, αποτέλεσμα , θα ήταν η δυνατότητα υποτίμησης του νομίσματος και η αύξηση των εξαγωγών για περιορισμένο χρονικό διάστημα. Όμως και αυτό μόνο σε θεωρητικό επίπεδο και για πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Τούτο γιατί η αύξηση του πληθωρισμού που θα επέφερε θα μείωνε πολύ γρήγορα αυτό το πλεονέκτημα. Βασική προϋπόθεση όμως για να λειτουργήσει , έστω και σε αυτό το μικρό διάστημα ( υπολογίζεται από έξι σε 9 μήνες) θα ήταν η μη αύξηση των αμοιβών. Συνεπώς θα είχαμε νέα μεγάλη μείωση των αμοιβών της εργασίας και γενικά της αγοραστικής δύναμης των κατοίκων.
Ποιες θα είναι οι αρνητικές εξελίξεις εάν η χώρα φύγει από το ευρώ;
Σε αυτή τη φάση αμέτρητες, καταστροφικές. Πρώτα υπάρχει το βασικό ερώτημα: ποιά πολιτική παράταξη θα το διαχειριζόταν; Θα το έκανε σε συμφωνία ή μυστικά; Αντιλαμβάνεστε τι σημαίνει να το κάνει σε συμφωνία; Κάθε οικονομική δραστηριότητα θα σταματούσε εβδομάδες ή και μήνες πριν. Αν το έκανε ξαφνικά και μυστικά , πέρα από τον πανικό, ποιος θα το διαχειριζόταν; Η χώρα θα κατρακυλούσε στο κενό. Σε τι θα ωφελούσε η ύπαρξη της δραχμής, της οποίας η αξία θα ήταν μηδαμινή στο παγκόσμιο χρηματιστήριο αξιών; Τα λεγόμενα για άσκηση ελεύθερης νομισματικής πολιτικής αποτελεί το μεγαλύτερο ανέκδοτο όταν το νόμισμά σου είναι άνευ αξίας. Που θα πήγαιναν οι μισθοί και οι συντάξεις; Ποιες συνέπειες θα υπήρχαν μετά την αθέτηση πληρωμών; Διότι δεν μπορείς να πας σε εθνικό νόμισμα και να έχει χρέος σε ευρώ. Νομίζω ότι όλες αυτές οι συζητήσεις επιχειρούν να βρουν διεξόδους που δεν υπάρχουν διότι δεν αντιλαμβάνονται πως λειτουργεί η οικονομική πραγματικότητα και μάλιστα σε ένα περιβάλλον παγκοσμιοποίησης. Τα γεωπολιτικά προβλήματα της χώρας πως θα αντιμετωπιστούν αν όλους τους έχεις κάνει εχθρούς σου. Είναι άλλο πράγμα να πεις ότι το εφαρμοζόμενο πρόγραμμα είναι ατελέσφορο και χρειάζεται άλλη οικονομική πολιτική και να παλέψεις για αυτή και άλλο να φαντάζεσαι ότι υπάρχουν λύσεις που μπορούν να σε βγάλουν από το αδιέξοδο με μικρότερο κόστος από αυτό που καταβάλεις σήμερα.
Μήπως ένα σκληρό νόμισμα όπως είναι το ευρώ δεν ταιριάζει σε χώρες όπως η Ελλάδα που δεν έχουν ισχυρή οικονομία;
Σαφέστατα το ευρώ, λόγω της ακολουθούμενης οικονομικής πολιτικής από την Γερμανία κυρίως, και όχι αυτό καθ’ αυτό , δυσκολεύει τις χώρες με χαμηλότερη παραγωγικότητα και με αδύνατη παραγωγική βάση. Η επικρατούσα ανισομέρεια που παρατηρείται εντός των χωρών που έχουν υιοθετήσει το ευρώ, αποτελεί εγγενές πρόβλημα της ευρωζώνης. Όμως αυτό κάλλιστα θα μπορούσε να καλυφθεί με την αναγνώριση αυτού του προβλήματος και τη σωστή αντιμετώπισή του. Υπάρχουν πολλοί τρόποι προκειμένου να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα αυτό. Όμως η Γερμανία έχει επιβάλλει μια μονοδιάστατη πολιτική λιτότητας η οποία είναι ατελέσφορη και επιτείνει επί τα χείρω το εγγενές πρόβλημα. Από την άλλη πλευρά όλες οι χώρες θα πρέπει να αντιληφθούν ότι πρέπει να περιμένουν το μερίδιο που τους αναλογεί από τη συμμετοχή τους στο ευρώ και όχι τη άμεση ή σύντομη μετατροπή τους σε χώρα σαν την Γερμανία.
Σε ποιους τομείς θα πρέπει να στραφεί η χώρα για να κερδίσει το στοίχημα της ανάπτυξης και να βγει από το τούνελ της ύφεσης;
Υπάρχουν αρκετοί τομείς, από την φαρμακοβιομηχανία , την ενέργεια , τις μεταφορές, τη ναυτιλία κτλ ,μέχρι τον αγροτικό τομές και τον τουρισμό οι οποίοι μπορούν να αναπτυχθούν. Όμως χρειάζεται το κατάλληλο πλαίσιο και οι απαιτούμενες επενδύσεις.
Τι εξελίξεις προεξοφλεί η κατάρρευση του χρηματιστηρίου;
Έλλειψη εμπιστοσύνης. Εκτός των διεθνών αντανακλάσεων υπάρχουν σαφή προβλήματα ειδικού ελληνικού ενδιαφέροντος : έλλειψη πολιτική σταθερότητα, κοινωνικές εξεγέρσεις, καθυστέρηση αξιολόγηση, συνεχή ψέματα στους πολίτες , κανένα σχέδιο κτλ.