Μοιραστείτε το άρθρο...

Τα βασανιστήρια, οι προκλήσεις, η καθημερινότητα και η απόλυτη φρίκη στη πιο διαβόητη φυλακή του κόσμου…

Στο πέρασμα του χρόνου, η εκάστοτε πολιτική ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής έχει καταδικάσει την αμφιλεγόμενη στρατιωτική φυλακή στην αμερικανική βάση στην Κούβα.

Μάλιστα, ο Μπάρακ Ομπάμα είχε υποσχεθεί προεκλογικά, τον Αύγουστο του 2007, ότι θα βάλει τέλος στο Γκουαντανάμο, σε ένα «θλιβερό κεφάλαιο» της αμερικανικής Ιστορίας, όπως το αποκάλεσε.

Τον Ιανουάριο του 2009, ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα ανακοίνωσε το κλείσιμο της φυλακής εντός ενός έτους και την πρόθεση της κυβέρνησής του να συντάξει ένα σχέδιο μεταφοράς των κρατουμένων στις ΗΠΑ προκειμένου να φυλακιστούν ή να δικαστούν σε αμερικανικό έδαφος.

Ωστόσο, ακόμη μέχρι σήμερα, αν και έχουν γίνει προσπάθειες αποκαθήλωσής του, το αμερικανικό “κολαστήριο” συνεχίζει να λειτουργεί και να παραμένουν έγκλειστοι 172 κρατούμενοι, όπου σε πολλούς εξ αυτών δεν έχουν απαγγελθεί κατηγορίες και δεν έχουν οδηγηθεί ενώπιον της Δικαιοσύνης.

Το ontherecord.gr σας παρουσιάζει ένα μεγάλο αφιέρωμα για το φρικιαστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης υπόπτων για τρομοκρατία που έχει ταυτιστεί με την διαρκής καταπάτηση θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, γεγονός που συνεχίζει να απασχολεί έντονα την παγκόσμια κοινότητα.

Ιστορική αναδρομή

Ο κόλπος του Γκουαντάναμο, τον οποίο ο Χριστόφορος Κολόμβος ονόμαζε «Μεγάλο Λιμάνι» (Puerto Grande), βρίσκεται στα νοτιοανατολικά της Κούβας. Οι απόκρημνοι βραχώδεις λόφοι που το περιβάλλουν το απομονώνουν από την ενδοχώρα και το καθιστούν φυσικό οχυρό, δικαιολογώντας το αμερικανικό ενδιαφέρον γι’ αυτό.

Η παρουσία των ΗΠΑ στην περιοχή χρονολογείται από τις 10 Ιουνίου του 1898, κατά τη διάρκεια του ισπανοαμερικανικού πολέμου, όταν αποβιβάστηκαν οι πρώτοι Αμερικανοί πεζοναύτες και χρησιμοποίησαν την περιοχή για τις επιχειρήσεις τους. Μετά τη νίκη τους, εγκαταστάθηκε εκεί ένα καθεστώς υποτελών τους, υπό τον πρώην Αμερικανό πολίτη και πρώτο πρόεδρο της Κούβας, Τομάς Εστράδα.

Η συμφωνία που υπέγραψε ο Εστράδα με τον Αμερικανό πρόεδρο Θίοντορ Ρούσβελτ το 1903 προέβλεπε μίσθωση της περιοχής στις ΗΠΑ και δημιουργία αμερικανικής βάσης, συμπεριλήφθηκε μάλιστα στο Σύνταγμα της Κούβας αποκτώντας αυξημένη τυπική ισχύ. Το 1934 προστέθηκε ο όρος ότι η μίσθωση θα έληγε μόνο αν συμφωνούσαν και οι δύο κυβερνήσεις ή εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες αποχωρούσαν οικειοθελώς. Η συμφωνία θεωρήθηκε στη συνέχεια παράνομη από τον πρόεδρο της κομμουνιστικής πλέον Κούβας, Φιντέλ Κάστρο, ο οποίος έχει προσπαθήσει επανειλημμένα να την ακυρώσει καταγγέλλοντάς τη σε διεθνείς οργανισμούς. Μάλιστα εδώ και χρόνια δεν εισπράττει το μίσθωμα.

Εκτός από βάση πεζοναυτών, το Γκουαντανάμο χρησιμοποιήθηκε στο παρελθόν ως κέντρο παραμονής προσφύγων από την Κούβα και την Αϊτή. Επιχειρήθηκε μάλιστα η μετατροπή του σε κέντρο κράτησης για πρόσφυγες – φορείς του AIDS, η απόφαση όμως κηρύχθηκε αντισυνταγματική το 1993. Η περιοχή ήρθε στην επικαιρότητα μετά την τρομοκρατική επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, όταν στην στρατιωτική βάση δημιουργήθηκε στρατόπεδο συγκέντρωσης για υπόπτους τρομοκρατίας.

Άνθρωποι που θεωρούνταν από τις αμερικανικές αρχές «μέλη των Ταλιμπάν ή της Αλ Κάιντα» από Αφγανιστάν, το Ιράκ και άλλες χώρες ήταν οι πρώτοι κρατούμενοι της φυλακής που λειτούργησε στις 11 Ιανουαρίου 2002. Στα 9 χρόνια που έχουν περάσει από τότε, έχουν γνωστοποιηθεί 7 θάνατοι και έχουν καταγραφεί πολλές μαρτυρίες για βασανισμούς, παράνομες κρατήσεις, φρικτές μεθόδους ανάκρισης και παραμονής και κατάφωρες καταπατήσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που έχουν ξεσηκώσει αντιδράσεις παγκοσμίως. Σήμερα βρίσκονται στις φυλακές 172 κρατούμενοι.

Όταν δημιουργήθηκε η φυλακή, η κυβέρνηση Μπους έκρινε ότι οι κρατούμενοι που έφθαναν εκεί θεωρούνταν «εχθρικοί μαχητές» και δεν δικαιούνταν προστασία υπό τη Συνθήκη της Γενεύης, παρά μόνο την ελάχιστη προστασία του άρθρου 3 της Συνθήκης. Δεν επιτρέπεται η εκδίκαση των υποθέσεων σε δικαστήρια των ΗΠΑ, επομένως οι περισσότεροι κρατούμενοι δικάζονται στο Γκουαντάναμο από στρατοδικεία ή παραμείνουν υπό κράτηση επ’ αόριστον χωρίς να παραπεμφθούν σε δίκη. Τουλάχιστον 48 από τους 174 εναπομείναντες κρατούμενους πιστεύεται ότι θα συνεχίσουν να «κρατούνται επ’ αόριστον».

Κρατούμενοι που έχουν απελευθερωθεί έχουν καταγγείλει το βασανισμό τους από τους φύλακες κατά τις ανακρίσεις και την παραμονή τους στο στρατόπεδο, ενώ οι απόπειρες αυτοκτονίας είναι συχνό φαινόμενο. Οι κρατούμενοι υποβάλλονται σε στέρηση ύπνου, παρατεταμένο περιορισμό, ηλεκτροσόκ, γυμνή έκθεση και εξευτελισμό, ακόμα και σε σεξουαλικά βασανιστήρια, κατά τα οποία γυναίκες δεσμοφύλακες χρησιμοποιούν τα γυναικεία τους θέλγητρα για να εκμαιεύσουν πληροφορίες και να ταπεινώσουν τους κρατούμενους.

Πρόσφατα στο Wikileaks εμφανίστηκαν εγχειρίδια που παρέχονταν στους φύλακες κατά την εκπαίδευσή τους, τα οποία περιλάμβαναν μελέτες για κινεζικά βασανιστήρια, με κεφάλαια όπως «Ημι-ασιτία», «Αξιοποίηση των πληγών», «Βρώμικο, μολυσμένο περιβάλλον», «Πώς να κάνετε το θύμα να εξαρτάται από τον ανακριτή» και «Αποδυνάμωση της ψυχικής και σωματικής ικανότητας αντίστασης». Όλα τα παραπάνω έχουν επανειλημμένα προκαλέσει διαμαρτυρίες και ενέργειες από οργανισμούς για τα ανθρώπινα δικαιώματα όπως η Διεθνής Αμνηστία, χωρίς ιδιαίτερα αποτελέσματα.

Η φυλακή στο Γκουαντάναμο της Κούβας άνοιξε το 2002 για τον εγκλεισμό ξένων υπόπτων για τρομοκρατία, αλλά προκάλεσε διεθνείς επικρίσεις από ακτιβιστές για τα ανθρώπινα δικαιώματα και πολλές ξένες κυβερνήσεις.

Τον Ιανουάριο του 2009, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα διέταξε το κλείσιμο του Γκουαντάναμο μέσα σε ένα χρόνο. Ωστόσο, το Μάιο του 2009, το σχέδιο για παύση της λειτουργίας της βάσης μέχρι τον Ιανουάριο του 2010 ακυρώθηκε μετά από εκθέσεις των μυστικών υπηρεσιών, σύμφωνα με τις οποίες πολλοί από τους απελευθερωμένους κρατούμενος επανεντάσσονταν σε τρομοκρατικές οργανώσεις.

Τα βασανιστήρια στο Γκουαντανάμο

Τα βασανιστήρια και η ακραία κακοποίηση είναι καθημερινή πρακτική, στην προσπάθεια να «σπάσουν» οι κρατούμενοι και να αποκαλύψουν τα επτασφράγιστα μυστικά.

Οι περισσότεροι ανακριτές του Γκουαντανάμο (περιλαμβανομένων ψυχιάτρων και ψυχολόγων) έχουν εκπαιδευτεί από τους διαβόητους ανακριτές του προγράμματος SERE (Survival-Evasion-Resistance-Escape), που έχει σχεδιαστεί ειδικά για να εκπαιδεύσουν το στρατιωτικό προσωπικό -σε κατάσταση ομηρίας- να αντέχει στα βασανιστήρια του εχθρού και να μην αποκαλύπτει ευαίσθητες πληροφορίες. Οι στρατιωτικοί έχουν υποβληθεί σε κακοποίηση, ξυλοδαρμό, πείνα, αγχογόνες καταστάσεις, μένοντας γυμνοί μέσα σε μικρά κλουβιά για μέρες.

Τεχνικές βασανιστηρίων

1. Τεχνικές σεξουαλικής ταπείνωσης

Οι κρατούμενοι του Γκουαντανάμο υποβάλλονται σε εξευτελιστικές μεθόδους σεξουαλικής κακοποίησης, όπως ο σοδομισμός τους με σκουπόξυλα ή ακόμα και τουφέκια. Η ταπείνωση δεν σταματά ωστόσο εδώ: οι γυμνοί κρατούμενοι αναγκάζονται να κάνουν παρέλαση μπροστά από γυναίκες στρατιώτες, υποχρεώνοντάς τους να φορούν γυναικεία εσώρουχα και να επιδίδονται σε «αισθαντικούς» χορούς μεταξύ τους. Υπάρχει βέβαια και η βάρβαρη πρακτική του καταναγκαστικού αυνανισμού του κρατουμένου, με τους περισσότερους ωστόσο τροφίμους να καταγγέλλουν βιασμό ή πρωκτική κακοποίηση. Η σεξουαλική βία είναι έγκλημα πολέμου και χρησιμοποιείται για να προκαλεί αισθήματα τρόμου και εξευτελισμού…

2. Στέρηση ύπνου

Η αποτρόπαιη αυτή τεχνική χρησιμοποιείται για να καμφθούν οι ηθικές αντιστάσεις του κρατουμένου και να μειωθεί η αντίστασή του στον πόνο, προκαλώντας εξασθένηση της μνήμης, γενικευμένη πτώση της γνωστικής λειτουργίας, προβλήματα λόγου, παραισθήσεις, αλλά ακόμα και ψυχωσικά επεισόδια και κατάθλιψη. Κι ενώ το υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ έχει επικυρώσει το 2002 τη «νόμιμη» στέρηση ύπνου κατά τη διαδικασία της ανάκρισης για 20 ώρες, οι ανακριτές κρατάνε τους τροφίμους ξύπνιους για περισσότερες από 72 ώρες, με τη μέθοδο να απειλεί ευθέως τη ζωή τους…

3. Αισθητηριακή στέρηση

Η μέθοδος χρησιμοποιείται για να επιφέρει αισθήματα τρόμου και αποπροσανατολισμού στον κρατούμενο, κάνοντάς τον ταυτόχρονα να νιώθει εξαρτημένος από τον δυνάστη του. Απότοκο των πειραμάτων της CIA από τη δεκαετία του 1950, η τεχνική περιλαμβάνει εγκλεισμό του τροφίμου σε κλιματιζόμενο θάλαμο, φορώντας του ωτασπίδες, κλείνοντάς του τα μάτια και δένοντάς τον για να μην μπορεί να κινηθεί. Μέσα σε 24 ώρες ο τρόφιμος αρχίζει να έχει ψευδαισθήσεις, ενώ στις 48 ώρες βιώνει κατάρρευση και «απώλεια» της προσωπικότητάς του.

4. Απομόνωση

Ο εγκλεισμός σε συνθήκες απομόνωσης απαγορεύεται ρητώς από διεθνείς κανονισμούς και συμβάσεις, κι αυτό γιατί πρόκειται για βάρβαρη πρακτική που προκαλεί μη αντιστρέψιμη ψυχολογική ζημιά. Τα συμπτώματα ποικίλουν και κυμαίνονται από ψευδαισθήσεις, αυταπάτες, συναισθηματική εμπλοκή και μειωμένη γνωστική λειτουργία μέχρι γενικευμένο άγχος και κατάθλιψη.

5. Εικονικές εκτελέσεις

Το να κάνεις έναν κρατούμενο να πιστέψει ότι πρόκειται να εκτελεστεί αντίκειται σφόδρα στο διεθνές Δίκαιο. Κι όμως, η πρακτική χρησιμοποιείται ευρέως στο κολαστήριο του Γκουαντανάμο, με τους κρατουμένους να σέρνονται στην αυλή και το στρατιωτικό απόσπασμα να τους σημαδεύει. Είναι ωστόσο και οι βάρβαρες ανακριτικές τεχνικές που φέρνουν αντίστοιχα αποτελέσματα, με τον περίφημο «τεχνητό πνιγμό» να καταρρακώνει την προσωπικότητα και την ελπίδα του τροφίμου…

  Ένα video animation της βρετανικής Guardian για το Γκουαντανάμο

6. Αναγκαστική Φαρμακευτική Αγωγή

Ο ιατρικός πειραματισμός έχει απαγορευτεί από το διεθνές Δίκαιο και δεν έχει ξαναχρησιμοποιηθεί (επισήμως τουλάχιστον) από την εποχή των ναζιστικών στρατοπέδων συγκέντρωσης. Κι όμως, η «γνώση» που αποκτήθηκε από τη CIA κατά την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου χρησιμοποιείται σήμερα στο Γκουαντανάμο, με μια σειρά βιολογικών παραγόντων αλλά και ναρκωτικών ουσιών να χορηγούνται στους εγκλείστους με σκοπό την τροποποίηση της συμπεριφοράς τους και τον έλεγχο της νοητικής τους λειτουργίας. Οι τρόφιμοι υποβάλλονται ακόμα σε απαγορευτικές δόσεις φαρμάκων που προκαλούν νευρο-ψυχιατρικές διαταραχές, όπως ο αυτοκτονικός ιδεασμός και η αίσθηση του «αβοήθητου», ή ακόμα και ψυχωσικά επεισόδια…

7. Χρήση σκυλιών για πρόκληση τρόμου

Η χρήση άγριων σκυλιών για ενστάλαξη φόβου στον τρόφιμο δεν είναι βέβαια καινούρια πρακτική, έχει χρησιμοποιηθεί πολλάκις στην ιστορία της ανθρώπινης φρίκης. Με πράξη του 2002, το υπουργείο Άμυνας επέτρεψε τη χρήση της στέρησης ύπνου, της πρόκλησης στρες, της γύμνιας αλλά και των σκυλιών στους κρατουμένους του Γκουαντανάμο, με την τεχνική να χρησιμοποιείται έκτοτε ευρέως. Τα σκυλιά του στρατού λαμβάνουν μέρος στην ανακριτική διαδικασία, με τους ανακριτές να απειλούν τους τροφίμους με τη βοήθεια των άγριων ζώων, πρακτική που αποδείχθηκε μάλιστα τόσο αποτελεσματική που μεταφέρθηκε από το κολαστήριο του Γκουαντανάμο σε αντίστοιχες «εγκαταστάσεις» στο Αμπού Γκράιμπ, το Αφγανιστάν και το Ιράκ…

8. Ακραίες συνθήκες θερμοκρασίας

Οι θερμοκρασιακές ακρότητες είναι μια τεχνική που χρησιμοποιείται ευρέως στο Γκουαντανάμο, με τα «ψυχρά κελιά» να έχουν πάρει έγκριση ήδη από το 2005, ως τμήμα των «ενισχυμένων ανακριτικών τεχνικών» της CIA. Το ακραίο ψύχος και η στιγμιαία εναλλαγή του σε ακραία ζέστη τσακίζει τον τρόφιμο τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά, αφήνοντάς τον έρμαιο στις βουλές του βασανιστή…

9. Αισθητηριακός βομβαρδισμός (θόρυβος)

Ο θόρυβος χρησιμοποιείται όταν θέλει ο ανακριτής να στερήσει τον ύπνο στον τρόφιμο, να τον τρομοκρατήσει ή να προκαλέσει συγκεκριμένου τύπου συναισθήματα. Επίσημη έκθεση του Γκουαντανάμο του 2004 ισχυριζόταν ότι ο γυμνός κρατούμενος δενόταν σε μια καρέκλα, χωρίς δυνατότητα κίνησης, και υποβαλλόταν σε «σόου φώτων» (κυρίως strobe lights) και εκκωφαντικούς ήχους ροκ ή ραπ μουσικής, μέσω δύο τεράστιων ηχείων που βρίσκονταν στο πλάι του, με τη θερμοκρασία στο κελί να αγγίζει ακραία επίπεδα.

10. Παρακολούθηση του βασανισμού άλλων τροφίμων

Κι όμως, έχει βρεθεί ότι το να παρακολουθεί άλλους να κακοποιούνται και να βασανίζονται μπορεί να έχει τον ίδιο ψυχολογικό αντίκτυπο στον κρατούμενο σαν να βασανιζόταν αυτός. Οι τεχνικές του «ψυχολογικού χειρισμού», όπως η στέρηση ύπνου, η ταπείνωση και ο εξευτελισμός, προκαλούν τέτοιο ψυχολογικό στρες όσο και ο φυσικός πόνος…

11. «Παραδοσιακές μέθοδοι»

Αν στις «προχωρημένες» ψυχολογικού τύπου τεχνικές κακοποίησης και βασανισμού προστεθούν και τα «παραδοσιακά» βασανιστήρια, τότε έχουμε στην ολότητά του το κολαστήριο του Γκουαντανάμο και όσα αυτό πρεσβεύει σε συμβολική σφαίρα. Ξυλοδαρμοί και φυσική κακοποίηση
έχουν σκοπό να αποδυναμώσουν σωματικά τον τρόφιμο και να φέρουν στην επιφάνεια τις αδυναμίες του.

Η ζωή στη… κόλαση

Μέσα στην πιο αμφιλεγόμενη φυλακή του κόσμου μας βάζει με τις φωτογραφίες του ο Matt Sprake ο οποίος επισκέφτηκε την Κούβα μαζί με τον δημοσιογράφο Sean Rayment.

Οι ποιητικές μαρτυρίες

“Ποιήματα από το Γκουαντάναμο” τιτλοφορείται ένα από τα σημαντικότερα βιβλία ποίησης των τελευταίων χρόνων, μια ποιητική ανθολογία που αναδεικνύει την αληθινή φύση αυτής της τέχνης που μπορεί να αποτελέσει στήριγμα στους αδύναμους και στους αδικημένους, την ίδια στιγμή που δεν μένει αμέτοχη μπροστά στις προκλήσεις του καιρού μας ενώ επηρεάζεται άμεσα από αυτές.

Στο συγκεκριμένο βιβλίο περιλαμβάνονται 22 μαρτυρίες-ποιήματα μουσουλμάνων κρατούμενων στην στρατιωτική βάση των ΗΠΑ στο Γκουαντάναμο στην Κούβα που περιγράφουν και διηγούνται σε αδρές γραμμές τον παράνομο και άδικο εγκλεισμό τους, τους φόβους τους, την πίστη τους στον Θεό και τα όνειρα τους που παραμένουν ζωντανά ακόμα και όταν τα συνθλίβει το σιδερένιο τακούνι της εξουσίας, ζητώντας από όποιον είναι και νοιώθει άνθρωπος την αλληλεγγύη και τη συμπαράστασή του. Το βιβλίο κυκλοφόρησε πρώτη φορά το 2007 στις ΗΠΑ με τον διακριτικό τίτλο Poems from Guαntanamο: The Detainees Speak ενώ από τότε σημειώνει εμπορική (και καλλιτεχνική) επιτυχία ενώ έχει μεταφραστεί σε δεκατρείς γλώσσες – την επιμέλεια και την ανθολόγηση του βιβλίου έκανε ο Μαρκ Φάλκοφ, καθηγητής στη Νομική Σχολή του Northern Illinois University και εθελοντής δικηγόρος των φυλακισμένων.

Στην Ελλάδα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πύλη στη σειρά γέφυρες/3 σε μετάφραση της Ιωάννας Καρατζαφέρη και του Οδυσσέα Κακαβάκη. Το βιβλίο συνοδεύουν κατατοπιστικά κείμενα των Μαρκ Φάλκοφ, Φλαγκ Μίλλερ και Άριελ Ντόρφμαν.

Ακολουθεί ένα δείγμα από τις συγκεκριμένες μαρτυρίες-ποιήματα, και τις φωνές οργής και θυμού, απόγνωσης και φόβου των κρατουμένων στο Γκουαντάναμο.

Μ’ ακούς, ω Δικαστή; Άραγε μ’ ακούς;
Εδώ είμαστε αθώοι, κανένα έγκλημα δεν κάναμε.
Λευτέρωσέ με, λευτέρωσέ μας, αν υπάρχει ακόμα
δικαιοσύνη και συμπόνια σ’ αυτόν τον κόσμο.

Οσάμα Αμπού Καμπίρ

Ρούφα το αίμα μου.
Πάρε το σάβανο και
το λείψανό μου.
Φωτογράφησε το πτώμα μου στον τάφο, μοναχό του.

Στείλε τις φωτογραφίες στον κόσμο,
στους δικαστές
και στους ανθρώπους με συνείδηση.
Στείλτ’ τες σ’ εκείνους που έχουν αρχές
Και σ’ εκείνους που σκέφτονται.

Κι ας ρίξουν το ένοχο βάρος
αυτής της αθώας ψυχής
στον κόσμο.
Ας ρίξουν το βάρος
αυτής της σπαταλημένης, αναμάρτητης ψυχής
στα παιδιά τους και στην ιστορία.
Αυτής της ψυχής που υπέφερε στα χέρια
των «υπερασπιστών της ειρήνης».

Τζουμάχ αλ Ντοσαρί

Ακόμα κι αν ο πόνος χειροτερεύει
θα πρέπει να υπάρχει κάποιο φάρμακο να τον θεραπεύει.

Ακόμα κι αν οι μέρες στη φυλακή παρατείνονται,
θα πρέπει να υπάρχει μια μέρα που θα βγούμε από αυτήν.

Σιντίκ Τουρκεστανί




Μοιραστείτε το άρθρο...